توضیحات

چکیده

یک مدل، نمایشی از واقعیت‌ها است. سیستم‌ها به دلیل تعامل درونی اجزا با یکدیگر و برونی آنها با محیط، پیوسته رفتارهای مختلف و گاه پیچیده‌ای دارند. مدل، ساخت‌های اساسی یک واقعیت را می‌رساند و در سطح خود، قادر به تبیین آن و ارائه کارکردهایش است. مدل‌های مختلفی برای ارزیابی و تجزیه و تحلیل سیستم‌ها وجود دارند. بسیاری از این مدل‌ها فاقد مبانی نظری و شواهد تجربی برای بیان شایستگی‌های خود می‌باشند. در این تحقیق انواع روش‌های مدل‌سازی موجود، مورد بررسی قرار خواهد گرفت که این امر می‌تواند ما را در شناسایی روش‌های مدلسازی بهتر راهنمایی کند. مدل‌ها، انواع گوناگون دارند مثل مدل فیزیکی، مدل ریاضی، مدل آماری، مدل گرافی و غیره و کاربردهای حیاتی متنوّع و فراوانی در همه زمینه‌های علوم و فناوری دارند. در این تحقیق در مورد روش‌های مختلف مدلسازی بحث خواهد شد و به دسته‎بندی مدلهای ریاضی پرداخته می‌شود و در انتها پیشنهاداتی در راستای تحقیق حاضر خواهیم آورد و به نتیجه‌گیری خواهیم پرداخت.

مدل، از ریشه لاتینی Modus به ‌معنای اندازه گرفته شده است. مدل همچنین به ما کمک می‌کند که به متن و درون پدیده‌هایی که نمی‌توانیم مستقیماً آن‌ها را ببینیم هدایت شویم. مدل جزئی کوچک یا بازسازی کوچکی از یک شیء بزرگ است که از لحاظ کارکرد با شیء واقعی یکسان است (گرجی، ۱۳۸۸، ص ۳۳). مدل رابطه بین طرح نظری (تئوری) و کار جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات می‌باشد. در علوم اجتماعی مدلها شامل نشانه‌ها و علائم هستند یعنی خصوصیات بعضی از پدیده‌های تجربی (شامل اجزا و ارتباط آنها) به طور منطقی از طریق مفاهیم مرتبط با یک‌دیگر بیان می‌شود. بنابراین مدل منعکس کننده واقعیت است و جنبه‌های معینی از دنیای واقعی را که با مساله تحت بررسی ارتباط دارند مجسم می‌سازد. روابط عمده را در میان جنبه‌های مزبور روشن می‌کند و سرانجام امکان آزمایش تجربی تئوری را با توجه به ماهیت این روابط فراهم می‌کند. بعد از آزمایش مدل درک بهتری از بعضی از قسمت‌های دنیا ی واقعی حاصل می‌شود. به طور خلاصه باید گفت که مدل دستگاهی است متشکل از مفاهیم، فرضیه‌ها و شاخص‌ها که کار انتخاب  و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای آزمون فرضیه‌ها را تسهیل می‌کند (ایران نژاد، ۱۳۷۷، ص۵۰).

واژه‌های کلیدی: مدلسازی، سیستم، مدل ریاضی، مدل کمی.